پوپولیسم و ویژگی کاریزما

پوپولیسم که در فرهنگ لغت اغلب به معنای مردم باوری آمده است، رابطه‌ای ناگسستنی باعوام فریبی دارد. زیرا پوپولیست‌ها درحوزه سیاست باکلی‌گویی فریب‌کارانه و شعارهای پوچ و غیرعملی سعی در انگیزش مردم ساده و سرخورده از بحران‌های موجود اجتماعی و اقتصادی جامعه دارند بدون اینکه چگونگی و منابع تامین وعده‌های دروغین خودرا توجیه نمایند. ازاین رو، کانون توجه پوپولیست به اقشار پایین جامعه است و اساسا در این رویکرد، روشنفکران و نخبگان جایگاهی ندارند. در ایران دولت حسن روحانی به عنوان میراث‌دارمفاسد دولت پوپولیستی احمدی‌نژاد شناخته می‌شودکه با وجود موفقیت‌ها و تلاش‌های بی‌وقفه این دولت برای مهار بحران‌های اجتماعی و اقتصادی، پوپولیست‌های جدید با جنجال رسانه‌ای و تبلیغاتی درصدند بحران‌هایی را که ناشی از عملکرد دولت احمدی‌نژادیسم و بعضا خود آنان و یا انفعال‌شان در برابر برخورد با عاملان اصلی مفاسد بوده است به دولت روحانی منتسب کنند. این تهاجم گسترده و بی‌پروا با انگشت نهادن به وضعیت معیشت مردم و بیکاری اقشارمحروم صورت می‌گیرد و در هیاهوی تبلیغات و مناظر‌های کلیشه‌ای، اینکه عاملان ایجاد با تلاق فساد و تاراج بیت‌المال چه کسانی هستند به فراموشی سپرده می‌ شود و پوپولیست‌های تشنه قدرت با وعده افزایش سه برابری یارانه و ایجاد اشتغال پنج میلیون نفره بدون تشریح موانع و پیامدهای تخریبی بر طبل شعارهای عوام فریبانه می‌کوبند. یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های پوپولیسم در سابقه تاریخی به خصوص دارای کارایی برای اغفال اقشار فرودست و محروم، کارریزما بودن شخصیت رهبر پوپولیست است. زیرا واژه کاریزما برگرفته از خاریسمای یونانی به معنای جاذبه ذاتی است که دردوره باستان در دو معنای جاذبه‌های ظاهری یا برخورداری از موهبتی آسمانی به کارگرفته شده است. از اواسط قرن بیستم واژه کاریزما در ادبیات سیاسی و اجتماعی در توصیف چهره‌های برجسته به کاررفت چهره‌هایی که توان جذابیت بر توده‌ها را داشته باشند. لنین رهبر انقلاب1917روسیه، مهاتما گاندی و مائو از جمله معروف‌ترین رهبران کاریزماتیک قرن بیستم بوده‌اند. نکته شایان ذکر دراین یادداشت این است که «خصوصیت کاریزماتیک همیشه همراه فرد نیست و این خصوصیت ازسوی پیروان به رهبران اعطا می‌شود» با این حال نمی‌توان منکر شد که مجموعه‌ای از خصیصه‌های رفتاری تجربه شده از رهبران پوپولیست به آنان ویژگی کاریزمابودن می دهد و این درحالی است که در عصر حاضر و به ویژه در ایران با روکار آمدن دولت پوپولیستی و عوام فریب احمدی‌نژاد، تجربه کم‌نظیری از فاجعه ویرانگری و غارت بیت‌المال درتاریخ کشور رخ داده است. اینک پرسش اساسی این است نامزدهای‌هایی که با شعارهای عوام‌فریبانه و غیرعملی سعی درکسب آرا اقشارمحروم دارند با کدامین پیشنیه قائل به کاریزما بودن خودهستند؟! آیا به فرض توفیق هریک از آنان در انتخابات آن هم به هربهایی، سوای خسران مردم وکشور، آنان هزینه‌های سنگینی را متحمل نخواهندشد؟!