برخورداری از هوای پاک، حق شهروندان است

مدیرکل حقوقی شهرداری تهران برخورداری از هوای پاک را به مثابه حق شهروندی دانست.

به گزارش ایسنا، دکتر سید محمد طباطبایی نژاد در این باره گفت: وقتی سخن از حقوق شهروندی به میان می آید، شاید نخستین مطلبی که به ذهن متبادر می‌شود، محتوای مرتبط با حوزه‌های سیاسی است، درحالی‌که حقوق شهروندی مفهومی وسیع و دارای شاخه‌های گوناگون است که زوایای مختلف حقوق اجتماعی هر شهروند را آشکار می‌سازد. وقتی از شهروند سخن به میان می‌آید، منظور کسی نیست که صرفا در شهر زندگی می‌کند. بلکه کلیه مردمی که از حقوق و به تبع آن تکالیفی در قبال اجتماع برخوردارند مشمول حقوق شهروندی قرار می‌گیرند و به عبارت دیگر، شهرنشینان هنگامی که به حقوق یکدیگر احترام گذارده و به مسئولیت های خویش در قبال شهر و اجتماع عمل کنند به «شهروند» ارتقاء یافته‌اند و یکی از حقوقی که کلیه شهروندان از آن برخوردارند اما کمتر به صورت عملی به آن توجه شده، حق برخورداری از هوای پاک به عنوان یک حق اولیه شهروندی است.

طباطبایی نژاد با اشاره به 29 دی که روز "هوای پاک" نامگذاری شده، تا نمادی برای توجه به اهمیت مقوله هوای پاک باشد، افزود: حجم محتوای تولیدی درباره هوای پاک در سخنان مسئولان، گزارش‌های رسانه‌ها و حتی در محتوای ارائه شده در شبکه‌های اجتماعی و مجازی فراوان به چشم می‌خورد، اما علی‌رغم برداشته شدن گام‌هایی برای رفع آلودگی هوا و استقرار هوای پاک، هنوز شاهد معضل آلودگی هوا هستیم.

وی اظهار کرد: شاید اگر به ریشه‌یابی این موضوع بپردازیم، دلیل اولویت نداشتن رسیدگی به معضل آلودگی هوا را بتوان در به رسمیت نشناختن حق برخورداری از هوای پاک به عنوان یک حق شهروندی ارزیابی کرد، اما این در حالی است که قوانین مختلف در کشور ما، به موضوع هوای پاک و حفظ محیط زیست به عنوان یک حق بنیادین تأکید داشته‌اند و قانون حفاظت و بهسازی محیط زیست که در 28 خرداد ماه سال 1353 در مجلس شورای ملی وقت به تصویب رسید و ابلاغ شد، هنوز پایه قوانین زیست محیطی بعدی است که در سال‌های بعد وضع شده است و در این قانون که در 21 ماده تنظیم شده به تفصیل به حقوق شهروندی مردم در بهره مندی از محیط زیستی سالم و پاک پرداخته شده است.

مدیر کل حقوقی شهرداری تهران با بیان اینکه از منظر قوانین بالا دستی، در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران نیز که میثاق ملی همه‌ی ماست، حفاظت از محیط زیست، به عنوان یک حق برای مردم در نظر گرفته شده است، بیان کرد: در اصل 50 قانون اساسی آمده است: «در جمهوری اسلامی، حفاظت محیط زیست که نسل امروز و نسل های بعد باید در آن حیات اجتماعی رو به رشدی داشته باشند، وظیفه عمومی تلقی می‌شود. از این رو فعالیت‌های اقتصادی و غیر آن با آلودگی محیط زیست یا تخریب غیرقابل جبران آن ملازمه پیدا کند، ممنوع است.»

وی متذکر شد: در متن منشور حقوق شهروندی که از سوی آقای روحانی جهت اجرا به تمامی دستگاه‌ها ابلاغ شد، در بند (ع) - دو ماده ی 112 و 113 به صورت کاملا واضح بر حفاظت از محیط زیست تأکید شده است و هر شهروند حق بهره‌مندی از محیط زیست سالم، پاک و عاری از انواع آلودگی‌های از جمله آلودگی هوا، آب و آلودگی‌های ناشی از امواج و تشعشعات مضر و آگاهی از میزان و تبعات آلاینده‌های محیط زیست را دارد.

پشتوانه‌های قانونی و حقوقی کافی برای حفاظت از محیط زیست و جلوگیری از انتشار آلاینده ها وجود دارد، اما به نظر می‌رسد تا زمانی که حق برخورداری از هوای پاک، نه به عنوان یک حق فانتزی و لوکس، بلکه به مثابه یک حق بدیهی شهروندی، آن هم در عمل نه صرفا در گفتار، به رسمیت شناخته نشود، چندان نمی‌توان به رفع مشکل آلودگی هوا و سایر مشکلات زیست محیطی امیدوار بود.

قوانین حقوقی پشتوانه حق شهروندی همه‌ی ما برای بهره مندی از هوایی پاک هستد و این نکته ایست که به ما یاری می‌دهد حق برخورداری از هوای پاک را از زاویه ای متفاوت و البته اثرگذارتر بنگریم و بدانیم محیط زیست طبیعی سالم تاثیر شگرفی بر روح و روان آدمی دارد و نیز بالعکس هیچکس نمی‌تواند منکر بشود که تخریب محیط زیست تاثیر منفی بر شیوه ی رفتار آدمیان می‌گذارد و اثرات ویرانگری بر اخلاق فردی و جمعی جامعه بشری دارد.