چشم انداز وضعیت بازار ارز در دوره پسا برجام

چشم انداز وضعیت بازار ارز در دوره پسا برجام

از آنجا که انواع ارزهای معتبر خارجی در جامعه ما به چیزی شبیه به کالای سرمایه ای تبدیل شده و بسیاری از دارندگان نقدینگی های کلان بخش مهمی از دارایی نقدی خود را روی ارزهای خارجی خصوصا دلار سرمایه گذاری می کنند ، قانون عرضه و تقاضا ارتباط تنگاتنگی با نرخ دلار در بازار آزاد پیدا کرده است اما این تنها درصدجزیی از تاثیرگذاری بر نرخ دلار را در بازار آزاد تشکیل می دهد . بخش دیگری از تاثیرگذاری قانون عرضه و تقاضا در بازار ارز مربوط به زمان اوج PEAK)) سفرهای خارجی است که منحنی زمانی آن بسته به شرایط اقلیمی مقصدهای سفرهای گردشگری ایرانیان متفاوت است . به همین سبب دارندگان نقدینگی مازاد در ماه های اوج گیری سفرهای خارج از کشور از سرمایه گذری روی دلار و سایر ارزهای خارجی خودداری می کنند و حتی اگر رانت های اطلاعاتی خاصی در ارتباط با ثابت باقی ماندن بازار ارز در میان مدت در اختیار داشته باشند .

در چنین ایامی که تقاضا برای دلار در بازار آزاد به نقطه اوج خود می رسد بخشی از دلارهای ذخیره شده خود را به بازار عرضه می کنند . اما کلید اصلی عرضه یا تقاضای ارز در دست دولت است که تا بیش از سقوط آزاد قیمت نفت و کاهش قیمت نفت ایران به حدود بشکه ای پایین تر از 25 دلار ، شاه بیت در آمدهای ارزی دولت را تشکیل می داد چه این دولت بود که اختیار تعیین نرخ فروش ارز به بانک مرکزی به منظور تامین هزینه ها و جبران کسر بودجه های سنگین خود را در دست داشت .

نوسانهای نرخ دلار و سایر ارزهای معتبر خارجی در بازار آزاد نیز همیشه تابعی از میزان وابستگی های بودجه دولت به درآمدهای حاصل از فروش نفت بوده است . طبق پیش بینی ها درآمد ارزی دولت از فروش نفت در سال پیش رو از حدود 30میلیارد دلار تجاوز نمی کند که تازه بخشی از این درآمد هم سهم صندوق ذخیره ارزی است به این ترتیب دولت می ماند و با یک کسر بودجه پنجاه شصت هزار میلیارد تومانی یک بدهی سنگین افزون بر یکصد هزار میلیارد تومانی به پیمانکاران و نظام بانکی و درآمدهای گمرکی و مالیاتی که حدود 70 درصد بودجه سال 95 دولت متکی به این درآمدهاست . تحقق چنین درآمد هنگفت مالیاتی هم تا حدودی مصداق هزاران گنجشک نشسته بر شاخه های درخت است و این که امکان گرفتن چه تعداد از این گنجشک ها در شرایطی هنوز رکود شدیدی بر اقتصاد کشور حاکم است ،در سال آینده وجود خواهد داشت .اما یک نقطه امید بزرگ برای رفع تنگناهای اقتصادی موجود و ایجاد تعادل و ثبات نسبی در بازار ارز گشایشی است که به برکت توافق هسته ای و اجرایی شدن برجام در سیاست خارجی و روابط تجاری و اقتصادی ما با کشورهای اتحادیه اروپا و سایر کشورهای صنعتی جهان ایجاد شده و دیگری آزاد شدن دارایی های ارزی ایران در خارج که موجبات تقویت بنیه ارزی دولت را فراهم ساخته است . گر چه حدود سی میلیارد دلار دارایی ارزی آزاد شده ما نمی تواند تاثیر چندان تعیین کننده ای در بازار ارز و کاهش نرخ دلار در آینده نزدیک داشته باشد اما اثرات مثبت روانی ناشی از تحولات اخیر در سیاست خارجی کشور که با سفر رییس جمهور و هیات بلند پایه همراه از دو کشور ایتالیا و فرانسه به نقطه اوج رسید و قراردادها و تفاهم نامه های چندین میلیارد دلاری که در این سفرها میان ایران و کشورهای میزبان به امضاء رسید ، راه را برای ورود سرما یه های هنگفت ارزی سرمایه گذاران خارجی به کشور ما همواره ساخته که با ورود این سرمایه ها و اجرایی شدن قراردادهای به امضاء رسیده ، در میان مدت شاهد پیشی گرفتن تدریجی عرضه دلار بر تقاضای آن و شیب نزولی نرخ آن در بازار آزاد خواهیم بود . بازه زمانی قابل پیش بینی برای نزولی شدن نرخ دلار در بازار آزاد بین سه تا شش ماه برآورد می شود که در آن صورت با فرو نشستن عطش خرید دلار به عنوان یک کالای سرما یه ای در کشور ما چنانچه حادثه خاصی در سیاست خارجی و روابط کنونی ما با دنیای غرب نیافتد ، وضعیت های جهانی نفت هم تحت تاثیر افزیش تقاضا در کشورهای صنعتی روند صعودی پیدا کند ،طی یک سال آینده هدف اعلام شده بانک مرکزی در خصوص تک نرخی شدن نرخ ارز منتها با رسیدن نرخ بازار آزاد به نرخ رسمی که در حول و حوش دو هزار و نهصد تا سه هزار تومان بیشتر نخواهد بود ،محقق خواهد شد .