تولد رسانه جدید علت نافرجامی کودتا در ترکیه

نعمت احمدی، وکیل دادگستری؛

در گذشته زمانیکه یک فرمانده ای مبادرت به کودتا می کرد کافی بود رادیو یا تلویزیون و یا هر دو را در تصرف درآورد و اعلامیه کودتا از رادیو و تلویزیون خوانده شود درواقع به نوعی توفیق کودتا در فتح رادیو و تلویزیون بود و عملا دولتمردان سابق ساقط می شدند و انسجامی در مجموعه کودتاچیان به وجود می آمد. فتح رادیو و تلویزیون درواقع سرانجام و پایان دولت قبل و پیروزی کودتا بود. در خصوص کودتای ترکیه ابتدا این امر اتفاق افتاد به طوری که رادیو و تلویزیون توسط کسانی که کودتا را سامان دهی می کردند اشغال شد و مجری که مشغول اجرای برنامه بود مجبور شد اعلامیه کودتاچیان را قرائت کند. اگر به صورت کلاسیک به کودتاها نگاه بیندازیم باید کودتای ترکیه را بعد از قرائت متن اعلامیه کودتاچیان موفق و خاتمه یافته تلقی و مسئولین دولت سابق را شکست کننده بدانیم.

 اما تولد رسانه جدید باعث شد این کودتا توفیق نیابد. اگر کودتاچیان علاوه بر رادیو و تلویزیون، سرورهای اینترنت را قطع می کردند و امکان ارتباط دولتمردان سابق را با مردم قطع می نمودند طبیعی بود به صورت کلاسیک کودتا موفق می شد؛ اما حدفاصل ساعت 11:30 شب به وقت ترکیه تا ساعت 1:30 صبح آقای رجب طیب اردوغان توانست از هتلی که در آن ایام تعطیلات را می گذراند خود را به مکان امنی برساند و با استفاده از اینترنت از طریق برنامه های skype  و whatsapp پیام خود را به مردم برساند عملا کودتا را خنثی نمود.

دوره جدیدی که عصر رسانه با آن رو به روست با کودتای ترکیه تکلیف و سرنوشتی تازه پیدا کرد. ده ها پایان نامه و رساله باید در این خصوص نوشته شود هرچند عصر کودتاها به باور عده ای تمام شده اما بر این باورم که هنوز هستند کشورهایی که نیروی نظامی آنها با قدرت، توان و امکاناتی که پیدا می کند قادر خواهد بود در موارد خاص دولت را ساقط و دولت کودتایی تحت عنوان دولت نظامی تشکیل بدهد.

وضعیت به وجودآمده در ترکیه در شب تاریخی کودتای بخشی از ارتش به عنوان یک سرفصل قابل بحث و تاثیرگذار مورد نظر سیاسیون و محققینی که در امر کودتا تحقیق می کنند قرار خواهد گرفت.

مجددا شرایط به وجود آمده در ترکیه را باهم مرور می کنیم. ترکیه کشوری کودتا خیز است. از سال 1924 که ترکیه کنونی با پیروزی افسران تحت امر مصطفی کمال پاشا معروف به آتاتورک تشکیل شد قانون اساسی حمایت از سکولاریسم و تفکرات جدایی دین از دولت که سرلوحه اقدامات کمال آتاتورک بود برعهده گرفت. حمایت از قانون اساسی با این اهداف بر عهده ارتش گذاشته شد. قانون اساسی ترکیه نیز این امکان، قدرت و توان را به افسران ارتش داد. حتی قانون اساسی تا قبل از بازنگری اخیر در دوره اردوغان وجود داشت که هرگاه ارتش احساس می کرد که سکولاریسم مورد نظر آتاتورک به وسیله دولتمردان آسیب پذیر شده است وظیف ذاتی خود می دانست که کودتا کند. 4 کودتایی که در دوره حذب عدالت و توسعه به وقوع پیوست همه با تکیه بر این تبصره از قانون اساسی خود را محق در کودتا می دیدند.

 تغییرات به وجود آمده در قانون اساسی ترکیه و نیز تغییرات در رسانه اطلاع رسانی و خطوط انحصاری رادیو و تلویزیون از ید دولتها و به وجود آمدن رسانه ای که به تعداد افراد یک کشور شنونده و مخاطب دارد دگرگونی در دنیای سیاست به وجود آورده است. به گونه ای که اگر اینترنت در آن شب در ترکیه قطع می شد به یقین هم اکنون در کاخ ریاست جمهوری ترکیه، تیمسار های ارتشی کودتا چیان حکومت می کردند و اما کافی بود کمتر از 2 ساعت به دست اردوغان بیفتد و از این رسانه تازه متولد شده که فرستنده و گیرنده آن به تعداد افراد جامعه است استفاده کند درحالیکه رادیو و تلویزیون در اختیار کودتاچیان بود از طریق whatsaap پیغام خود را به مخاطبینی که بهت زده شرایط به وجود آمده بودند برساند و از آنها درخواست کند به خیابانها بریزند و با عباراتی که کودتاچیان موفق نخواهند شد درصورتی که مردم به پشتیبانی وی جلوی کودتاچیان بایستند عملا کودتا را خنثی کند.

دوره و شرایط جدیدی در جهان امروز به وجود آمده است. حصار رسانه های سنتی شکسته. دیگر رادیو و تلویزیون و روزنامه های کنترل شده از عصر گذر کرده اند اموزه هر تلفن، لپ تاپ و کامپیوتری که در زندگی افراد قرار دارد به عنوان یک رسانه می تواند سرنوشت یه نظام وحکومت را تغییر دهد. عصر رسانه جدید را باید پاس داشت و به آن احترام گذاشت و دنیای جدیدی که فراسوی رسانه سنتی و رسانه کنترل شده دولتی است را به همه تبریک گفت.