آیا تمرین دموکراسی در شبكه های اجتماعي مجازی امکانپذیر است؟!

لازم به ذکر است که توجه به آزادی بیان، به عنوان یک ملاک و معيار، چه در دنیای واقعی و چه در دنیای مجازی، اصل مهمی است که هر گونه ایجاد موانع غیراصولی، غیر منطقی و غیرقانونی را جائز نمی داند و به تبع آن نیز، مفهوم دموکراسی، اصل را بر  تحمل نظرات متفاوت و مخالف  و بحث و مداقه در خصوص موضوعات مختلف را برای انسانهای داخل در یک جامعه توصیه می کند و این مفهوم، تفکرات توتالیتر و مستبدانه را که نتایجی همچون حذف اظهارنظر اشخاص و خود اشخاص را دارد، برنمی تابد. جان مطلب اینکه فضاها و گروههاي مجازی، بسته به موضوعاتشان، مشابه فضاهای واقعی، بستری هستند برای تمرین دموکراسی. البته لازمه آن، پایبند بودن بر اصول مباحثه، اخلاق و قانون می باشد و تحمل نه تحمیل نظرات مختلف از پیش شرطهای اساسی آن می باشد که النهایه نوع جدیدی از دموکراسی بنام دموکراسی دیجیتالی و یا مجازی را مورد تمرین قرار می دهد.

مطمئنا خط قرمزها و محدودیتهایی هم بر این گروهها می توان متصور شد ولی خط قرمزها و محدودیتها، لزوما به معنای اعمال و اقدامات سلیقه ای و حذف نظرات مخالف و متفاوت نمی باشد چرا که در ان صورت ،حتی فلسفه ظاهری تشکیل آن گروهها نیز زیر سوال می رود.

  جامعه ایران نیز به سان دیگر جوامع موجود، همواره سعی در استفاده حداکثری از شبكه هاي اجتماعي مجازی را دارد و بطور مثال در تلگرام گروههای مختلف،  توسط برخی اعضای آنها ایجاد شده است ولی متاسفانه بیش از هر چیزی، ضعف اصول مباحثه و اخلاق و به بیان دیگر ضعف رفتارهای دموکراتیک و حتی بعضا نبود آن و در بسیاری مواقع پافشاری بر یک نظر و تفکر خاص، باعث ميشود ادمینها(مديران گروهها) اتوماتیک وار به انسانهایی تبدیل شوند که توجه چنداني به اصل آزادی بیان و دموکراسی نداشته باشند و به یکباره اقدام به حذف اظهارنظر هاي اشخاص مخالف و يا منتقد نموده و حمله های همه جانبه به آن شخص را سرلوحه اقدامشان قرار داده و نهایتا  در صدد حذف بدون دلیل وي بر می آیند و اگر كسي  نیز به این رفتار مدير و یا مدیران گروه معترض باشد، همان مدیران، بهانه و توجیه خویش را قوانين گروه، قوانین كشور ، امنیت ملی و ... اعلام مي نمايند و اقدام حق به جانب خویش را کاملا منطقی  و صحیح اعلام می نمایند! چه بسا بارها مشاهده گردیده است که شخص معترض به حذف یک شخص دیگر را نیز حذف می کنند!! البته تلگرام برای دلایل مختلف، منجمله برای چنین ادمینهایی (مديران گروههای مذکور) که تاب تحمل شنیدن صدای مخالف و متفاوت از دیدگاه خویش را ندارند، افتتاح کانالها را پیشنهاد نموده و امکانات آن را در نرم افزار مذکور مهیا کرده است. چرا که این افراد می توانند با افتتاح آن کانالها به یارگیری بپردازند و تنها نظرات و تفکر خاص خویش را در آن کانالها نشر دهند. ناگفته نماند چه بسا که در آن صورت مریدان واقعی این اشخاص به میل خویش در آن کانالها عضو گردند ولی حداقل مرز بین این امر که عده ای گروه تشکیل دهند و به یارگیری بپردازند سپس کوچکترین فرصتی برای اظهارنظر مخالف و متفاوت ندهند مشخص خواهد گردید و حذف های سليقه اي با بهانه ها و توجیه های غیرمنطقی، دیگر وجود نخواهد داشت. نکته قابل توجه این است که حذف افراد، آنهم  بدون هیچ دلیل منطقی و قانونی، اولاً توهین به شخص حذف شونده محسوب می گردد دوماً اینکه، فرد حذف کننده، خود را در جایگاه یک مستبد مجازی خود رای، قرار می دهد و چه بسا این مدیران حذف کننده، از مخالفین واقعی دموکراسی باشند که تا دیروز خود را یک منتقد واقعی و روشنفکر نشان می دادند و فی الحال با کمترین امکانات -آنهم در حد مجازی-  قدرت نمایی و به زعم خویش مدیریت می کنند و به حذف افراد می پردازند و صراحتا و تلویحاً این امر را متذکر می شوند که نظر مخالف با نظر ادمین های گروه مساوی با حذف آن نظر و آن شخص خواهد بود و ماحصل این اقدامات و رفتارها این خواهد بود که اگر همین ادمین ها در دنیای واقعی دارای کوچکترین قدرتی بشوند چه بسا حذفهای مختلفی را انجام خواهند داد !

در برخی مواقع هم مشاهده می گردد بعضی از اعضای گروه به سبب داشتن مدرک و سمتی مثل داشتن مدرک دکتری و یا بودن در مقام هیات علمی فلان دانشگاه و... نسبت به هر اظهاری که می کنند توسط تعداد دیگری از اعضای گروه و یا مدیران گروه مورد تعریف و تمجیدهای متعدد و حتی بی مورد قرار می گیرند و شوربختانه اینکه همین افراد فرصت را غنیمت شمرده و حملات مجازی متعددی به اشخاصی را انجام می دهند که تفکر و اظهاری همسو با ایشان را ندارند و جالب اینکه همان مدیران و حامیان چنان اشخاصی، هیچگونه اعتراض و تذکر و حذفی به حمله های ایشان ندارند و چه بسا تشویقهای مجازی متعددی نیز همین اشخاص به اصطلاح استاد، دکتر و پیشکسوت و... به سبب آن حملاتشان دریافت می دارند!!  آن موقع است که می توان به وجود دموکراسی سلیقه ای در چنان گروههایی پی برد!

البته نگارنده منکر این موضوع نیست که اعضاي گروههای مجازی،- علی الخصوص گروههای تخصصی که حول موضوعات خاصی  تشکیل شده اند- می بایست به موضوع و قوانین گروههای مذکور احترام بگذارند و  مطالب مرتبط با موضوع گروه را منتشر نمایند ولی عرایض فوق الذکر، حول آن گروههایی بود که عمدتا مسائل عمومی و اجتماعی و سیاسی در آنها دنبال می شود و حتی ادمین های آن گروهها اکثر مواقع خودشان راساً اقدام به یارگیری می کنند و  اغلب نیز با عقاید اعضا آگاه هستند و عمده مباحث مطرح شده نیز مرتبط با موضوع اصلی گروه می باشد ولی نقصان اصلی در آنجاست که اگر مباحث مطرح شده ، متفاوت و یا مخالف  با نظرات مدير  یا مدیران گروه باشد فوراً عضو مذكور  از طرف همان مدیر یا مدیران وادار به سکوت شده و یا اقدام به حذف اظهارات وي و  نهایتا اخراج آن شخص از گروه می گردد!!

سخن آخر اینکه:

مديران و اعضای گروهها ي مجازی منجمله گروههای موجود در تلگرام و نرم افزارهای مشابه می بایست، فضاهای مجازی ایجاد شده را بستری برای تمرین دموکراسی و حداقل تحمل، نه تحمیل نظرات یکدیگر تلقی نمايند و و بدون هیچگونه دلیل منطقی و قانونی، رفتارهایی همچون حذف سلیقه ای اظهار نظر اشخاص و يا حذف شخص اظهارکننده و  حمایتهای بی مورد از برخی اشخاص به صرف داشتن سمت و مدرک و پیشکسوت بودن نداشته باشند که نتیجه آن تبعیض نسبت به اعضای گروه، قضاوت غیرصحیح و استبداد مجازی خواهد بود که تماماً در تعارض با کرامت انسانی و اصول دموکراسی و اخلاق بوده  و مهمتر از همه آنها، توهین به شخصیت شخص حذف شونده و یا مورد تبعیض می باشد.

  امید است کسانی که بیش از افراد دیگر جامعه به مفهوم قانون و دموکراسی اطلاع و نزدیکی دارند به این امر واقف شده و فضاهای مجازی را بعنوان بستري  جهت  توسعه روابط انسانی و تمرین دموکراسی قبول  نمایند نه  اينكه از شبكه های مجازی، برای قدرت نمایی، جاه طلبي و سوء استفاده از موقعيت خود در فضاي مجازی و حذف مخالف و منتقد! استفاده نمايند.

به اميد روزي كه دموكراسي  و آزادي را هم براي خود بخواهيم و هم براي ديگران ولو بصورت مجازی!