عربستان سعودی در جستجوی راه نجات !

عربستان سعودی در جستجوی راه نجات !   

سلطنت صحرایی اعراب در حال تلاش به منظور حرکت به سمت تسلط در منطقه و مدرن کردن اقتصاد خود خواهد بود. برای سال های متمادی، عربستان سعودی با تکیه بر پول نفت و پشتوانه آمریکایی رفتار کاهلانه خود را ادامه داده و سعی بر از حرکت بازداشتن همسایگان خود داشته ، اما اکنون شرایط جدیدی ایجاد شده ! از کاهش قابل توجه قیمت نفت تا اثرگذاری کمتر آمریکا در منطقه ، نا امنی در کشورهای همسایه و منطقه و به طور اخص جابجایی روند قدرت به سمت طرز تفکر مشابه با پسر 30 ساله و مورد توجه شاه سلمان، محمدبن سلمان، همه این ها مانند طوفانی از تغیراتند برای درنوردیدن سلطنت صحرایی ! نتیجه مشهود برخورد بی رحمانه با اختلاف عقاید در داخل و رفتار بی مهابا در خارج از کشور عربستان با ایجاد تصویری هولناک بوده است. درتاریخ دوم ژانویه سال جاری ، صعودی ها 47 نفر را با ادعا بعضاً ارتباط با القاعده اعلام کردند که در لیست اسامی نام روحانی برجسته شیعه نیز تنها به دلیل مخالفت با کاخ سعود به چشم می خورد. بعد از اتفاقات مربوط به سفارت عربستان توسط معترضین، عربستان سعودی در اقدامی غیر هوشمندانه و تحریک آمیز، حساسیت منفی را کثرت بخشید و از ارتباطات سیاسی گرفته تا ارتباطات هوایی رابا ایران قطع کرد. میان تمامی این اتفاقات اما ، آنچه بیشتر جلب توجه روزهای اخیر را کرده ، اقدام به ظاهر جسورانه شاهزاده محمد برای بازکردن و گشایش اقتصاد و دولت  بسته عربستان است که به گفته خود شاهزاده شامل فروش بالقوه سهام شرکت ملی نفت عربستان

Saudi Armco می باشد. اما جفت و جور کردن خود نمایی سیاسی – جغرافیایی با تغییرات همه سویه اقتصادی همکاری است بزرگ که نتیجه آن تاثیری بسزایی در بقای کاخ سلطنت سعود و شکل آینده دنیای عرب خواهد بود. افت شدید قیمت نفت از بشکه ای 110 دلار در سال 2014 تا قیمت 35 دلار اخیر، تا حدی به دلیل سعی عربستان در حفظ سهم بازار خود بوده. هرچندکه قیمت کم برای هر بشکه نفت آن هم برای کشوری که وابستگی زیادی به نفت داشته و بیش از 90% درآمد دولتش مربوط به نفت است ، حکم بمب ساعتی را دارد. کمبود بودجه به میزان 15% تولید ناخالصی ملی اعلام شد و ذخیره ارزی 650 میلیارد دلاری نیز با 100 میلیارد دلار کاهش مواجه شده . وقتی در سال 1990 قیمت نفت کاهش یافت، عربستان با دریافت قرض و وام سر کرد در سال 2000 نیز توانست در زمان رشد چشمگیر اقتصادی چین درامان نسبی امور را بگذراند .اینبار ، هیچکس ، حتی گردانندگان عربستان انتظار بازگشت سریع قیمت نفت به  اعداد سه رقمی ندارند ودر عوض اذعان دارند که لزوم تغییر سیستم اقتصادیشان لاجرم است. در مصاحبه ای با مجله اقتصاددان ، شاهزاده محمد طرحی از تغییرات اساسی و در حقیقت باز طراحی سخت گیرانه ای را برای اقتصاد ارائه کرد . قدم اول، یکپارچگی اقتصادی و از بین بردن و یا حداقل کردن کسری بودجه در پنج سال آینده است و در حقیقت هدف، انجام ابتکار، حتی در صورت پایین ماندن قیمت نفت است !! اما اینکار دورنمایی از برداشتن سنگی بسیار بزرگ را دارد، بالاخص در اقتصادی که با وجود وابستگی کامل به نفت، و نه سایر درآمد ها مانند مالیات، قصد پوشانیدن جامه عمل به امور مهمی از جمله تحصیلات و بهداشت مجانی را دارد. صحبت مهمتر از پول درمیان است . ولخرجی های تاکنون صورت گرفته ، ظاهری خوش نما از باطنی ناکارا از اقتصاد اساساً ناکارای عربستان ، با وجود نیروهای کار خارجی را به تهویه کشیده است. به سر کار نرفتن و چرت زدن در ادارات دولتی برای سعودی ها بیش از حد ساده بوده است .روند مدیریت جدید اما قصه شروع حرکت نوین را دارد و تاکنون ، کم کردن بعضی هزینه ها باعث شده تا رشد کسری بودجه تا بالای 20% تولید ناخالصی ملی کند شود . بودجه سال 2016 با شیب تندی از افزایش برای قیمت های بنزین ، برق و آب در نظر گرفته شد ، هرچند که هنوز بسیار وابسته به کمک دولتی و شامل یارانه دولتی است. شاهزاده جدید برنامه ریزی را قول داده تا طی پنج سال آینده قیمت های بازار را تکان دهد و همچنین تعهداتی در زمینه مالیاتهای جدید از جمله مالیات بر ارزش افزوده و همچنین مالیاتهای جریمه ای به سیگار ، نوشیدنی های شکری و املاک خالی از سکنه را نشان داده است که البته انجام تمامی اینها به نحوه صحیح از قدمهای ابتدایی است. حدود 70% جمعیت بالای 29 میلیونی عربستان زیر سن 30 سال هستند . در عین حال دو سوم کارگران سعودی در استخدام دولت اند با نیروی کاری که برنامه ریزی برای دوبرابر شدن تا سال 2030 را دارد تنها در صورتی می تواند در مسیر رشد قرار گیرد که اقتصاد دولتی آن از وابستگی سنگین به نفت دور گشته و با حرکت به سمت خصوصی سازی کارآیی حاصل از عملکرد بازار را هدف اصلی خود قرار دهد . دولت تصمیم می گیرد تا با انجام اینکار تنها نقش اصلی و اساسی لازم خود را ایفا کند . از بهداشت و تحصیلات گرفته تا شرکت های دولتی ، مدیریت جدید سعودی ادعای ایجاد تصمیماتی را دارد برای خصوصی سازی تمامی موارد فوق و حتی خصوصی سازی نظافت به خدمات دولتی و حتی خصوصی سازی شرکت های اصلی از جمله شرکت های ملی هوایی ، ارتباطات و نیرو و در واقع به عنوان اصلی ترین شرکت مورد انتخاب ، شرکت Araco  ، نماد ملی عربستان و یکی از پرسرمایه ترین شرکت ها که شاهزاده جدید قصد به فروش گذاشتن مقادیر اندکی از سهام این شرکت را در بازارهای مالی دنیا دارد . اما در کنار موارد متعددی که احتمال انجام چنین کارهایی را زیر سوال برده و دشوار می پندارد ، قشر مرفه تر عربستان شامل خانواده سلطنتی و یا خانواده خانواده های سلطنتی اند و لذا استفاده از خرد جمعی و شایسته سالاری و نتیجاً رشد اقتصادی مربوط به عوامل اینچنینی ، در چنین جو آب و هوایی سیاست داخلی بیشتر به شعار شبیه است تا حقیقت و عمل گرایی ! اینکه آیا این راه کارها آیا کارا خواهند بود یا خیر . بسیار مورد سوال است . مقابل هر کلمه ای از بزرگ نمایی نقشه پیش رو با تعداد بیشتری موانع سهمگین به چشم می خورد . عربستان به دنبال اصلاح می گردد اما در ابتدا نیاز به اصلاح از درون دارد با بازارهای مالی کم کارا و بوروکراسی کم ظرفیت تر کار را بیش از پیش مشکل ساخته است . حال که زمان حمله مشکلات اقتصادی به این کشور است ، راه کارهای موجود حتی برای ایجاد امید ، بسیار گران و صعب الوصول به نظر می رسد . از سرمایه گذاری در جوانان گرفته ، تا صنایع غیر نفتی ، ساختارهای گردشگری و غیر اینها شدنی نخواهد بود مگر اینکه شروع به ایجاد اعتماد در سرمایه گذاری شود اعتمادی که ایجاد آن بسیار مشکل خواهد بود . موانع ژئوپولتیک و سیاسی – جغرافیایی حاصل از رفتار همیشگی و مربوط به فرهنگ بومی عربستان نیز به مشکلات این کشور افزوده . در بین تمامی آنها می توان به رفتارهای ناصحیح عربستان با کشور قدرتمند منطقه ، ایران است . فارغ از اینکه به چه دلیل سعودی ها خود را ملزم به مخالفت با ایران داشته و این توهم را دارند که تنها مخالف با ایران ، بالاخص در شرایط سیاسی کنونی بعد از توافق می تواند پایه های سیاست گذاری آنها را قوی کنند ، به نظر بسیاری از تحلیل گران ، این رفتار بسیار اشتباه است . چرا که عربستان سعودی نا قادر به پیروزی در این رویارویی خواهد بود و ناتوان مالی آنرا دارد ! جنگ آنها در یمن به مانند باطلاقی برای عربستان درآمده و حمایت جانبدارانه از مخالفت های سنی مذهبان در مصر و کشورهای دیگر به شدت بودجه مواجه با کمبود را به هدر می دهد رژیم جدید سعی در بزرگ نمایی فعالیت های عربستان سعودی در داخل و خارج دارد ، اما جذب سرمایه گذاری خارجی در زمان رکود اقتصادی ، به عنوان راه نجات ، و آن هم در شرایط مشهود قصد ایجاد نا امنی در منطقه ، خیلی واقع گرایانه به نظر نمی رسد . اگر شاهزاده جدید عربستان واقعا قصد ایجاد تغییرات مثبت در راستای نجات آن کشور را در این شرایط دارد ، و به بدترکردن اوضاع ، بی تردید لازم است با این حقیقت کنار بیاید .