غلامرضا- کیامهر
گرچه سالهاست روابط اقتصادی و تجاری مستقیمی میان ایران و آمریکا وجود ندارداما در هشت سال حضور دموکراتها در کاخ سفید و به ویژه در مدتی که از اجرای برجام می‌گذرد، برخی شرکتها و بازرگانان ایرانی از طریق کشورهای ثالث می‌توانستند نوعی مبادلات تجاری با طرفهای آمریکایی داشته باشند و کاملاً طبیعی بود که اگر در انتخابات ریاست جمهوری به جای دونالد ترامپ خانم کلینتون رقیب دموکرات او زمام امور کاخ سفید را بدست می‌گرفت چشم انداز روشنتری در روابط تجاری و اقتصادی میان ایران و آمریکا ترسیم می‌شد که بازرگانان هر دو کشور از مزایای آن بهره‌مند می‌شدند. اما حالا این اگر بزرگ به واقعیت تبدیل نشده و یک جمهوریخواه تندرو و از بسیاری جهات غیر متعارف، در میان بهت و حیرت افکار عمومی مردم جهان و یقیناً بسیاری از مردم خود آمریکا، به کاخ سفید راه یافته است آن هم فردی که در طول هجده ماه مبارزات انتخاباتی بسیاری از رهبران با نفوذ حزب جمهوریخواه در کنگره تحت تاثیر رفتارهای دور از نزاکت سیاسی دونالد ترامپ و افشاگریهایی که در خصوص تجاوزهای جنسی او در رسانه‌ها صورت می‌گرفت، از او برائت جستند و حمایت خود را از او پس گرفتند. گرچه هیچ یک از مفسران برجسته سیاسی پیروزی دونالد ترامپ این میلیاردر آمریکایی را حتی محتمل نمی‌دانستند، اما نباید فراموش کرد که برطبق یک قانون نانوشته در نظام سیاسی آمریکا در طول افزون بر دویست سالی که از تاسیس ایالات متخده آمریکا می‌گذرد، به جز در یکی دو مقطع استثنایی که یکی از آنها مقطع جنگ جهانی دوم بوده، سابقه نداشته که یکی از دو حزب دموکرات و جمهوریخواه بیش از دو دوره متوالی زمام امور قوه مجریه آن کشور را در دست داشته باشد، اما به موجب همان قانون نانوشته و عرفی سابقه نداشته که در یک مقطع هم اکثریت کنگره و هم زمام امور کاخ سفید در دست یک حزب واحد باشد که در کمال شگفتی در انتخابات این دوره کنگره که هم زمان با انتخابات ریاست جمهوری آمریکا صورت گرفت، رای دهندگان آمریکا آن قانون نانوشته را نادیده گرفتند و با آراء خود اکثریت هر دو مجلس سنا و نمایندگان را به دست جمهوریخواهان سپردند. واقیعتی که نمیتوان آنرا نادیده گرفت این است که نتیجه انتخابات ریاست جمهوری و کنگره آمریکا نه تنها بر روابط آینده آن کشور با ایران که با اتحادیه اروپا، ژاپن، چین و پسر عموهای بریتانیایی آنها نیز تاثیر خواهد گذاشت اما نوع این تاثیرات متفاوت خواهد بود. هرچند بسیاری معتقدند که رجزخوانیها و تندگوئیهای دونالد ترامپ در جریان مبارزات انتخاباتی را نباید چندان جدی انگاشت، اما از آنجا که این بار دو قوای اصلی نظام سیاسی آمریکا یعنی قوه مجریه و کنگره در دست جمهوریخواهان است، دونالد ترامپ برخلاف باراک اوباما که حزبش در کنگره در اقلیت قرار گرفته بود، خواهد توانست سیاستهای خود را در ارتباط با مسایل داخلی و سیاست خارجی آمریکا به مورد اجرا گذارد. بدون تردید با راه یافتن غیر منتظره شخصیت تندرویی چون دونالد ترامپ به کاخ سفید، دست کم در کوتاه مدت سبب بروز نوسانها و حتی تکانه‌هایی در بازارهای معاملات سهام و بازارهای ارزی جهان خواهد شد که به طور منطقی بازار ارز کشور ما هم در شرایطی که هنوز برجام به طور کامل اجرا نشده و برخی از تحریمهای اقتصادی همچنان به قوت خود باقی مانده است، از این تکانه‌ها برکنار نخواهد بود و ممکن است تا زمانی که ترکیب نهایی اعضاء تیم دولت جدید آمریکا مشخص نشده، شاهد روند صعودی نرخ ارز در کشور خود باشیم. گرچه زمزمه‌های مربوط به یکسان سازی نرخ ارز با هدف افزایش نرخ دلار و کاهش باز هم بیشتر ارزش پولی ملی از مدتها قبل از سوی بانک مرکزی آغاز شده بود و دست اندرکاران فعالیت‌های اقتصادی با نگرانی افزایش نرخ ارز را انتظار می‌کشیدند، اما بعد از پیروزی دونالد ترامپ در انتخابات ریاست جمهوری و تسلط یافتن کامل جمهوریخواهان بر ارکان اصلی هیات حاکمه آمریکا، چنانچه دونالد ترامپ شعارهای دوران مبارزات انتخاباتی خود در خصوص لغو برجام و توافق هسته‌ای با ایران و به عبارت دیگر توافق 1+5 با ایران را به مورد اجرا گذارد در آن صورت ممکن است روند صعودی نرخ دلار کشور ما شتاب بیشتری به خود بگیرد و مشکلات تازه و پیش بینی نشده‌ایرا برای اقتصاد به شدت ارز محور ما که به برکت برجام و شروع فرایند لغو تحریمهای هسته‌ای تازه داشت روابط خود را با دنیا گشترش می‌داد فراهم سازد. البته میزان تاثیر تحولات سیاسی صورت گرفته در آمریکا تا حد قابل ملاحظه‌ای بستگی به موضع‌گیریها و سیاستهای کشورهای عضو اتحادیه اروپا، انگلیس و قدرت نوظهور اقتصادی یعنی چین در قبال کشور ما دارد. باتوجه به موضع‌گیریهای سرسختانه و حتی خصمانه دونالد ترامپ نسبت به اتحادیه اروپا و چین در جریان مبارزات انتخاباتی این احتمال را قوت می‌بخشد که اتحادیه اروپا، چین و سایر شرکای تجاری آمریکا هم به منظور حفظ منافع ملتهای خود، با ورود دونالد ترامپ به کاخ سفید متقابلاً به تغییر سیاستهای خود در قبال آمریکا بپردازد و از این طریق به افکار عمومی مردم دنیا نشان دهند حالا که همه معادلات سیاسی در انتخابات ریاست جمهوری و کنگره آمریکا بر هم ریخته، آمریکا نخواهد توانست برای همیشه در دنیا به سود منافع خود یکه‌تازی کند. اگر چنین شود، در میان مدت یعنی در اواسط دوره چهارساله ریاست جمهوری آقای دونالد ترامپ موازنه معادلات اقتصادی و تجاری جهان تا حد قابل ملاحظه‌ای به سود کشورهای خارج از منظومه نفوذ سیاسی آمریکا که ایران از جمله آنهاست برهم خواهد خورد در این ارتباط نباید نقش و تاثیر روسیه را که پوتین رییس جمهور آن روابط گرم و صمیمانه‌ایی با دونالد ترامپ دارد و فعلاً جزیی از منظومه دوستان و متحدان ایران متحدان ایران محسوب می‌شود را نادیده گرفت.