اهمیت شیوه اجرا در تحقق منشور حقوق شهروندی

جناب دکتر! در ماده ششم این منشور می‌خوانیم که دولت متعهد می‌شود که در جهت تامین آرامش و زندگی معنوی شهروندان بی‌وقفه تلاش نماید و در ادامه وعده به مبارزه با برخی از مکروهات اخلاقی از جمله دروغ، ریا، نابردباری، تنفر و..... می‌دهد. آیا این تلاش برای مبارزه با این مفاسد یا رویکرد ضداخلاقی زیاد آرمانی نیست؟ همچنین آیا رویکرد دخالت در اخلاق فردی و زندگی خصوصی افراد و الزام به ترک این رذایل اخلاقی، دخالتی نابجا نیست؟ و جامعه بیشتر به سمت پلیسی شدن سوق نمی‌دهد؟

در  منشور اشاره به تلاش بی‌وقفه شده، یعنی اینکه دولت تلاش خودش را جهت نزدیک شدن به نقطه آرمانی خواهد کرد؛ لازمه اشاره کنم که «تلاش» با «آرمان‌« تفاوت دارد، صحبت در خصوص کاهش رذیلت‌ها و افزایش فضیلت‌ها یک تلاش است، اما نقطه آرمانی دور از دسترس است و باید هم به همین شیوه بماند، اساسا نقاط آرمانی مطرح نمی‌شوند و برای اینکه دسترسی پیدا کنیم مطرح می‌شود، تا ما بسنجیم تا چه میزان در مسیر درست حرکت می‌کنیم. آنچه در منشور حقوق شهروندی آمده بسته به تعیین روش اینکه باید دید چه سازوکارهایی به ریا، دروغ و فساد منجر می‌شود؟! با اصلاح سازوکارها، اصلاح قوانین، یا ایجاد نظام آموزشی و تربیتی جدید و نحوه کسب معاش در جامعه، در یک بازه زمانی تجدیدنظرهایی انجام می‌دهیم که در نهایت به ارتقای سطح فضلیت در جامعه و به تبع آن کاهش رذیلت منجر می‌شود. اما اگر از شیوه‌های ظاهرگرایانه که در مقابل حجاب یا ظاهر شخصی افراد، گیرنده‌های ماهواره و روابط دختر و پسر اتخاذ کرده‌ایم این شیوه‌ها منجر به از بین رفتن آن معرفتی است که ما دنبال آنیم، یعنی همان اصل نقض می‌شود که به دنبال  رسیدن به آن هستیم، لذا کاربست شیوه‌ها و انتخاب شیوه‌های به‌کارگری شده برای تحقق منشور حقوق شهروندی بسیار مهم است.

در ماده 12مشاهده می‌کنیم که از محدود شدن آزادی‌های فردی در شرایط ضروری و قانونی سخن به عمل می‌آورد. پرسش پیشرو این است که این ضرورت چه تعریفی می‌تواند داشته باشد؟ و ابعاد تفسیری یا توجیهی آن چگونه است و یا اینکه مرجع تشخیص این ضرورت چه نهاد و یا نهادهایی است؟

بحث ماده 12 و 13 حکایت از تعارضی دارد که نه تنها ما، بلکه بقیه جوامع حتی توسعه‌یافته با آن روبه‌رو هستند. ما چگونه جمعی را پدید بیاوریم بین آزادی‌های فردی و تبیعیت از قوانین؟ بالاخره هر جامعه پیشاپیش برخی قوانین را در خود دارد و وقتی ما از آزادی صحبت می‌کنیم، بلافاصله اولین سوال که در ذهن ما شکل می‌گیرد این است که دایره آزادی تا کجاست؟ متناسب با فضای فرهنگی اجتماعی سیاسی و دینی آیا من می‌توانم امروز که از آزادی حرف می‌زنم بلافاصله در یک شکل آرمان‌گرایانه از تمام شقوق آزادی در حداکثر شکل ممکنه در جامعه دفاع بکنم؟ این شدنی نیست  همان‌گونه که اشاره کردم، ما می‌توانیم در این فضای قانونی، معرفتی و اجتماعی حدی از آزادی را برای مردم قرار بدهیم که البته دولت قطعا باید تلاش کند این حد درنهایت شکل آن در وضعیت کنونی در اختیار مردم قرار گیرد. کار دیگری که می‌بایست اتفاق بیافتد این است که ما یک نقطه آرمانی  برای آزادی داریم که آن نقطه آزادی زمینه‌هایش باید فراهم شود، یا باید لایحه بدهیم یا قانون تدوین کنیم و مقررات وضع کنیم و مردم را آموزش بدهیم و مردم بتوانند مردم هم باید آمادگی لازم را در فضای آزادتر برای بازی داشته باشند، فرهنگ‌سازی لازم  صورت بگیرد. ما نمی‌توانیم وقتی از آزادی حرف می‌زنیم حدودش را تعریف نکنیم، اما نمی‌توانیم آزادی را تعریف کنیم اما همان مورد را ببریم ما نمی‌توانیم اینکار را انجام دهیم اگر چنین اتفاقی بیفتد دوباره نقض اتفاق افتاده است اما در اینکه محدوده آزادی در شرایط فعلی محدود به حدودی است حرفی است قابل‌پذیرش، اما اینکه ما از این حدود فراتر نرویم این را نمی‌شود پذیرفت، لذا دولت و دستگاه‌های سیاسی سازمان‌ها و مردم همه باید تلاش بکنند تا این حدود و این سقف مدام گسترده‌تر بشود، تا ما بتوانیم در آینده در یک محیط فراختر وآزادتر با همدیگر تعامل بکنیم، اما درنهایت این حدود در جای خودش باقی است که می‌توانیم منتقد این حدود باشیم، آنچه به من شهروند و من دانشگاهی مرتبط می‌شود، این است که منتقد این حدود باشم و بخواهم این حدود فراختر باشد، ضمن اینکه خودم هم آمادگی بیشتر در این بازی و فضای بازتر پیدا بکنم.