اختیارات وکیل در قانون آیین دارسی کیفری مصوب 1392

 اختیارت وکیل درقانون آیین دادرسی کیفری جدیددر سه بخش قابل تقسیم بندی هستند که به شرح زیر بیان می گردد:

حق داشتن وکیل تحت عنوان اصل بهره مندی از وکیل یکی از اصول دادرسی عادلانه است و رعایت آن عدالت را تأمین می کند. در اسناد حقوق بشری و در قوانین داخلی اکثر کشورها حق داشتن وکیل یکی از حقوق اساسی برای برقراری یک محاکمه عادلانه و تضمینی برای حفظ حقوق متهم است.اصل الزامی بودن حق داشتن وکیل در کلیه مراحل دادرسی های کیفری در قوانین عادی و اساسی کشورمان و به عنوان اساسی ترین تضمین های حقوق دفاعی متهم پذیرفته شده است و شرکت وکیل مدافع را در جرائم مستوجب قصاص نفس، اعدام، رجم و حبس ابد اجباری کرده است. در واقع حق داشتن وکیل برای متهم از زمان کشف جرم تا زمان اجرای حکم صادره از مهمترین تضمینات حقوق دفاعی متهم است و عقل و انصاف حکم می کند که با پیچیده شدن مسائل حقوقی به ویژه در امور کیفری که با آبرو، حیثیت، جان و مال افراد در ارتباط است، متهم بتواند در دفاع از خود که مستلزم آگاهی از قوانین و مسائل حقوقی است از وجود وکیل مدافع برخوردار شود زیرا وکیل با اتکا به اطلاعات و تجارب حقوقی خود و با ارائه دفاع موجه و مبتنی بر اصول و مبانی حقوقی موجب رفع اتهامات ناروا علیه موکل می شود. حضور وکیل متهم در مراحل مختلف دادرسی بدان علت است که متهم برابر دادستان در صورت نبود وکیل تنها می ماند و دادستان با اشراف کامل به اصول و مقررات حقوقی و با توجه به امکانات قضایی نسبت به متهم در موقعیت برتری قرار می گیرد و در چنین شرایطی لازم است وکیل آزادانه از موکل خویش در برابر دادستان که از حقوق جامعه دفاع می کند به دفاع بپردازد..باتوجه به اهمیت موضوع به اختصار حق داشتن وکیل را در مراحل مختلف دادرسی بررسی خواهیم نمود.

الف ـ حق متهم بر داشتن وکیل در مرحله کشف جرم: ضعف آگاهی متهم از موازین قانونی و حقوقی حضور شخصی با اطلاعات وتجارب حقوقی در جهت رفع اتهامات ناروا علیه متهم را در مرحله حساسی همچون کشف جرم به طور اعم و بازجویی ها به طور اخص الزامی می کند چرا که ضابطین دادگستری در این مرحله دارای اختیارات وسیعی هستند و حضور وکیل متهم نه تنها از سوء استفاده مأمورین از اختیارات خود در جمع آوری دلایل غیر اصولی علیه متهم بی گناه و نا آگاه از قانون جلوگیری می کند بلکه مانع از اظهارات ناسنجیده متهم علیه خود نسبت به موضوع جرم می شود).

ب ـ حق متهم بر داشتن وکیل در مرحله تحقیقات مقدماتی: حضور وکیل در دفاع از اتهام انتسابی به متهم در این مرحله از رسیدگی امری لازم وضروری به نظر می رسد. اگر متهم از مشورت با یک متخصص حقوقی محروم باشد چون به آثار و تبعات اظهارات خویش واقف نیست به راحتی در مقابل مقام  تحقیق که مسلط به قوانین حقوقی است اظهاراتی را بیان می کند که ممکن است در آینده علیه او مورد استفاده قرار گرفته و بر سرنوشت قضایی وی تأثیر مهمی داشته باشد.حق داشتن وکیل منطبق بر ماده 190 قانون آئین دادرسی کیفری جدید باید در طول تحقیقات و در اثنای تفهیم اتهام، به صورت قابل درک به مشارالیه اعلام و تفهیم گردد، در غیر این صورت ادامه تحقیقات فاقد اعتبار و ارزش خواهد بود. بازپرس نباید به بهانه تحقیقات مقدماتی، از مداخله وکیل متهم ممانعت به عمل آورد . بخش عمده پرونده‌های کیفری مربوط به مرحله تحقیقات است. در این مرحله پرونده تشکیل و دلایل جمع‌آوری و پرونده تکمیل می شود و در دادگاه قاضی بر ‌این اساس راجع به آن پرونده حکم صادر می‌کند. پرونده‌ای که تحقیقات آن در دادسرا مدتی و در مواردی چند سال طول می‌کشد، به دادگاه که می‌رسد پرونده در دادگاه کیفری مدت کمتری برای رسیدگی می ماند و ممکن است در جلسه اول دادرسی حکم آن صادر ‌شود. امروزه تحقیقات مقدماتی می تواند در حضور وکیل متهم صورت گیرد. وکیل متهم نه تنها حق دارد پرورنده را مطالبه کند و همانند وکیل شاکی از محتویات پرونده مطلع گردد و نظرات خود را به بازپرس اعلام و حتی انجام تحقیقات خاصی را از وی تقاضا نماید، بلکه می تواند با اجازه بازپرس، برخی رونوشت ها را به متهم نشان دهد. هر چند در برخی شرایط که قانونگذاردر تبصره ماده 48 قانون آئین دادرسی کیفری جدید نیز بدان تصریح داشته در تحقیقات مقدماتی ممکن است موضوع محرمانه باشد و اگر موضوع مورد بحث منتشر شود، احتمال اینکه دسترسی قاضی به سایر اسناد و مدارک غیر ممکن شود، وجود دارد. در چنین شرایطی قاضی تشخیص می‌دهد به طور مقطعی و به طور موقت در زمانی که ضرورت دارد پرونده به صورت محرمانه پیگیری شود و تصمیم می‌گیرد که وک[Forwarded from شاپور اسماعیلیان]
یل حضور نداشته باشد.لذا حق برخورداری از زمان و امکانات کافی برای تدارک دفاع نمی تواند تنها محدود به مرحله دادرسی باشد چرا که ضرورت رعایت اصل تساوی سلاح ها ایجاب می کند متهم نیز مانند طرف دعوای کیفری از مراحل نخستین شروع فرایند کیفری از کلیه امکانات ضروری برای دفاع از خویش به ویژه در مرحله تحقیقات مقدماتی برخوردار باشد.

ج ـ حق متهم بر داشتن وکیل درمرحله رسیدگی در دادگاه: حق داشتن وکیل در مرحله دادرسی از جمله تضمیناتی است که برای حفظ حقوق متهم در دادرسی های کیفری پیش بینی می شود.این مهم در اصل سی و پنجم قانون اساسی چنین آمده است که: «در همه دادگاه ها، طرفین دعوا حق دارند برای خود وکیل انتخاب نمایند و اگر توانایی انتخاب وکیل را نداشته باشند باید برای آنها امکانات تعیین وکیل فراهم شود.»در دادگاهتمام دلایل له و علیه متهم با حضور طرفین دعوی به بحث گذاشته می شود و هیچ دلیل و مدرکی بدون بحث و مذاکره در جلسه رسیدگی نمی تواند علیه متهم موثر باشد.اجرای یک دادرسی کیفری عادلانه مقتضی آن است که به متهم امکان دفاع از خود در برابر اتهامات انتسابی داده شود، لذا وکیل متهم حق دسترسی به پرونده و رونوشت از آن را برای ارائه دفاعی آزادانه و مناسب با حقوق متهم و مشورت با او را دارد و می تواند بر مبنای ماده 262 .قانون آئین دادرسی کیفری جدید عهده دار آخرین دفاع متهم شود.

منبع:نیکان دادکام