كسب‌وكار الکترونیکی (E-Business) یا تجارت الكترونيكي (E-Commerce)

كسب‌وكار الکترونیکی (E-Business) یا تجارت الكترونيكي (E-Commerce)

 مرادحاصلی- اداره عملیات بانکداری الکترونیکی

«کسب‌وکار الکترونیکی» (E-Business) چیست؟

«کسب‌وکار اینترنتی» به فروش محصولات یا خدمات در اینترنت گفته می‌شود. این نوع کسب‌وکار به‌سرعت در اقتصاد امروز، رشد و پیشرفت کرده است. خرید و فروش اینترنتی به کوچک‌ترین کسب‌وکارها نیز این امکان و فرصت را می‌دهد که به مخاطبان خود در سطح جهان با حداقل هزینه، دسترسی پیدا کنند. امروزه بیش از 3 میلیارد نفر در سطح دنیا از اینترنت استفاده می‌کنند. 89 درصد از این جمعیت، در طول 30 روز، دست کم، یک خرید از اینترنت داشته‌اند.

یک تارگاه اینترنتی، تنها برای فروش محصول یا خدمات به‌کار نمی رود، بلکه می‌تواند نقش‌ها و کارکردهای مختلفی داشته باشد. اگر محصول خاص و منحصر به‌فردی دارید که در دیگر نقاط دنیا وجود ندارد، می‌توانید با معرفی آن محصول در تارگاه خود، دیگران را از وجود آن، مطلع کنید و از این طریق به اهداف خود دست یابید.

امتیاز بستر اینترنت در این است که مخاطبان آن در سرتاسر دنیا پراکنده‌اند و این امر می‌تواند به‌معنای وجود مشتریان بالقوّه برای شما باشد. این نوع بازار، هیچ موقع بسته نمی‌شود. مشتریان شما می‌توانند به‌صورت 24 ساعته به اطلاعات کسب‌وکارتان دسترسی پیدا کنند. شما نیز می‌توانید هر چند بار و با هر فاصله‌ای که بخواهید، اطلاعات مورد نظرتان را درباره فعالیت‌ها و محصولات‌تان در صفحات اینترنت جای دهید. مهم‌تر از این، شما می‌توانید کاتالوگی از محصولات و خدمات‌تان را همراه تصویر و حتّی فیلم در صفحات اینترنت قرار دهید. در این صورت، مشتریان شما می‌توانند آن‌ها را مشاهده کنند و حتّی در هر ساعت از شبانه‌روز، سفارش خرید دهند.

انواع كسب‌وكارهاي الکترونیکی

امروزه، كسب‌وكارهاي الکترونیکی بسيار متنوع هستند. اما به‌طور كلي، آن‌ها را مي‌توان به 10 گروه عمده، تقسيم‌بندي كرد:

1. ايجاد اجتماعات آنلاين.
2. خريد، فروش و حراج كالاهاي مختلف.
3. تبليغات اينترنتي.
4. ارائه خدمات تخصصي به ديگران.
5. ايجاد امپراطوري اطلاعات، اخبار و آموزش.
6. تهيه و ارائه نرم‌افزارهاي مختلف.
7. چندرسانه‌اي يا مالتي مديا.
8. پيوستن به شبكه‌هاي واسطه‌گري.
9. خدمات مربوط به پست الکترونیکی.
10. سرمايه‌گذاري مشترك.

«تجارت الکترونیکی» (E-Commerce) چیست؟

«تجارت الکترونیکی»، مبادله‌ الکترونیکی داده‌ها است. به‌طور خلاصه، می‌توان گفت که مبادله الکترونیکی داده عبارت است از: تولید، پردازش، کاربرد و تبادل اطلاعات و اسناد به شیوه‌های الکترونیکی و خودکار بین سیستم‌های کامپیوتری و بر اساس زبان مشترک و استانداردهای مشخص و با کم‌ترین دخالت عامل انسانی. به‌عبارتی؛ تجارت الکترونیکی، انجام کلیه فعالیت‌های تجاری با استفاده از شبکه‌های ارتباطی کامپیوتری، به‌ویژه اینترنت است. به‌وسیله تجارت الکترونیکی، تبادل اطلاعات خرید و فروش و اطلاعات لازم برای حمل‌و نقل کالاها با زحمت کم‌تر و نقل و انتقال وجوه از طریق بانک، با شتاب بیش‌تری انجام خواهد شد. شرکت‌ها برای ارتباط با یکدیگر، محدودیت‌های فعلی را نخواهند داشت و ارتباط آن‌ها با یکدیگر ساده‌تر و سریع‌تر صورت می‌گیرد. ارتباط فروشندگان با مشتریان می‌تواند به‌صورت یک‌به‌یک با هر مشتری باشد، البته با هزینه  بسیار ناچیز، همراه خواهد بود.

تفاوت «كسب‌وكار اينترنتي» با «تجارت الكترونيكي»

اصولاً «تجارت» با «کاسبي» فرق دارد (هر چند که خيلي وقت‌ها اين دو را به‌جاي هم استفاده مي‌کنيم.) براي درک تفاوت ميان تجارت و کسب‌وکار، لازم به يادآوري است که در يک کاسبي، فعاليت‌هاي بسياري مانند: مديريت منابع انساني (جذب، نگه‌داري، ارتقا و ...)، فعاليت‌هاي مربوط به توليد (برنامه‌ريزي، انبارداري، تعميرات و ...)، فعاليت‌هاي مالي و حسابداري و ... انجام مي‌شود که به تجارت (بازرگاني) ربطي ندارند، ولي براي بقاي کسب‌وکار ضروري هستند.

کسب‌وکار الکترونیکی در یک تعریف ساده، به‌معنی انجام کسب و کار با استفاده از ارتباطات راه دور و ابزارهای مرتبط است. تجارت الکترونیکی، دارای مفهومی کوچک‌تر و محدودتر نسبت به کسب‌وکار الکترونیکی است. در تجارت الکترونیکی، حتماً باید بین دو طرف پول رد و بدل شود تا به مفهوم تجارت برسیم ولی در کسب و کار الکترونیکی لازم نیست، پولی مبادله گردد. به‌عنوان مثال: دادگاهی که در آن محاکمه از طریق فضای اینترنتی انجام می‌گردد، کسب‌وکار الکترونیکی محسوب می‌شود.

 برخی نیز کسب‌وکار الکترونیکی را ترکیبی از تجارت الکترونیکی، هوشمندی شرکت‌ها، مدیریت ارتباط با مشتری، مدیریت زنجیره تأمین و برنامه‌ریزی منابع شرکت می‌دانند که به‌صورت زیر بیان می‌شود:

بسياري از افراد، كسب‌وكار الکترونیکی را با تجارت الکترونیکی، یکی فرض می‌کنند؛ در حالي‌كه اين دو مبحث با يكديگر متفاوتند. به‌عبارتي «E-Business» به مجموعه فعاليت‌هاي مربوط به كسب‌و‌كار، از جمله: مباحث بازاريابي، مالي، خريد و فروش، ارتباط با مشتريان، خدمات پس از فروش، همكاري با سرمايه‌گذاران و ... كه از طريق شبكه اينترنت انجام مي‌گيرد، اطلاق مي‌شود در حالي‌كه «E-Commerce»، تنها شامل مسائل مربوط به خريد و فروش از اينترنت مي باشد و خود، زيرمجموعه‌اي از «E-Business» است و به ابزاری برای دادوستدهای ناشی از کسب‌وکار الکترونیکی تعبیر می‌شود.

منابع

• دکتر محمود زرگر، «مدل‌های راهبردی و راه‌کارهای تجارت در اینترنت»، انتشارات بهینه، 1380.
• مهندس محمّدحسن نیک‌بخش تهرانی و مهندس مهدی آذر صابری، «آشنایی با تجارت الکترونیک و زیر ساخت‌های آن»، انستیتو ایز ایران، 1380.
• دکتر علی صنایعی، تجارت الکترونیک در هزاره سوّم، انتشارات جهاد دانشگاهی واحد اصفهان، 1381.
• حسین احمدی و م. ویرجینیاری، «تجارت الکترونیک»، مرکز آموزش و تحقیقات صنعتی ایران، 1381.
• مهدی علیپور حافظی، «تجارت الکترونیکی در مراکز اطلاع‌رسانی»، سخنرانی همایش جهانی شهرهای الکترونیکی و اینترنتی  جزیره کیش، 11-13 اریبهشت، 1380
• مژده قزل ایاغ، «تجارت الکترونیکی مبتنی بر اینترنت»، همایش جهانی شهرهای الکترونیکی و اینترنتی، 1380.
• دکتر وحید رضا میرابی و دکتر سهیل سرو سعیدی، «مدیریت بازاریابی بین المللی در هزاره سوم»، انتشارات اندیشه‌های گوهر بار، 1382.