مرد می تواند هر زمان که بخواهد همسر خود را طلاق دهد

احمد یوسفی صادقلو در گفت وگو با صوراسرافیل؛

مرد می توان هر زمان که بخواهد همسر خود را طلاق دهد

بیكاری، اعتیاد به مواد مخدر ، فقر اقتصادی ، مهاجرت ، اختلافات طبقاتی و رویای به دست آوردن زندگی بهتر از عواملی است كه فشارهای روانی زیادی را بر زندگی مشترك زن و مرد وارد می كنند. در بسیاری از این موارد، به دلیل سستی پایه های زندگی و نبود تفاهم و شناخت زوج ها از یكدیگر ، زندگی مشترك زن و مرد حتی با داشتن فرزند و زندگی مناسب به جدایی می انجامد كه این مساله نیز بر آسیب های اجتماعی می افزاید.

طلاق در سال های اخیر به یک معضل مهم اجتماعی تبدیل شده است و متاسفانه روز به روز افزایش می یابد به گونه ای که در تمام نقاط کشورمان شاهد این معضل هستیم. فراموش نكنيم كه طلاق يك فاجعه است امّا اگر تنها راه حل موجود باشد وظيفه داريم اثرات مخرب آن را به حداقل برسانيم. بر این اساس با  دكتر احمد يوسفي صادقلو، مدرس دانشگاه و پژوهشگر پیرامون انحلال نکاح و به ویژه طلاق به عنوان یکی از شایعترین آنها به گفتگو نشستیم که از نظرتلان می گذرد.

لطفاً در خصوص طرق انحلال نکاح توضیح بفرمایید.

عقد نكاح در سه حالت منحل ميگردد كه عبارتند از 1- طلاق در حالتي كه به موجب ماده 24 قانون حمايت خانواده مصوب سال 1391 پس از اخذ گواهي عدم امكان سازش در دفاتر طلاق صورت بپذيرد 2- فسخ  در صورتي كه تعدادي از عيوب پيش بيني شده در زن و يا شوهر بموجب قانون مدني از موجبات انحلال عقد نكاح را خواهد گرديد كه البته ضرورت دارد اين عيوب از دادگاه تقاضا گرديده و دادگاه نيز با توسل به مراجع ذيصلاح مورد اطمينان و ذيصلاح كه متولي آن پزشكي قانوني ميباشد صورتت ميپذيرد بطور مثال بيماريهايي از قبيل جزام و يا بيماريهاي واگير دار خطرناكو يا جنون و يا نابينايي از هر دو چشم و ... لازم به توضيح است كه زماني هر يك از زوج يا زوجه ميتوانند به استناد مواد 1121به بعد قانون مدني را بنمايند كه در هنگام عقد نكاح اين موارد وجود نداشته باشد و يا از او پنهان شده باشد و الا بموجب ماده 1126 حق فسخ را نخواهند داشت. همچنين اگر زوجه(زن) پس از وقوع عقد ازدواج از جنون همسر خود مطلع گردد ميتواند از حق فسخ استفاده بنمايد وليكن زوج(مرد) نميتواند از اين حق استفاده بنمايد. 3- بذل مدت اين مورد صرفا مربوط به عقد منقطع يا موقت ميباشد و در عقد دايم يا ازدواج دايمي امكان پذير نميباشد.4- فوت يكي از زوج و يا زوجه نيز از موارد انحلال نكاح ميباشد

آیا از جهت انحلال تفاوتی بین نکاح دائم و ازدواج موقت وجود دارد؟

موارد گفته شده مربوط به عقد دايم ميباشد و قانونگذار در عقد موقت بذل مدت و انقضاي مدت را از شروط انحلال عقد موقت دانسته وليكن به منظور حفظ كيان و سلامت جامعه ميتوان موارد فسخ را نيز خصوصا در موارد بيماريهاي واگير دار قابل تسري دانست.

طلاق به عنوان یکی از طرق انحلال نکاح به چند صورت است؟ (لطفاً هر یک را تعریف کنید)

طلاق مطابق ماده 1143 قانون مدني بر دو نوع ميباشد 1- طلاق بائن 2- طلاق رجعي. طلاق بائن طلاقي است كه مرد حق رجوع به زن خود را نخواهد داشت و چاره اي نخواهد بود جز ازدواج مجدد  و اين طلاق (بائن) بر چهار قسم ميباشند كه عبارتند از : 1- طلاقي كه قبل از نزديكي جاري شود 2- طلاقي زن يائسه (زني كه بواسطه كهولت سن حائض نشود) 3- طلاق خلع و مبارات مادامي كه زن به عوض خود(تمام يا بخشي و يا بيشتر از مهريه كه زن بواسطه كراهت در قبال دريافت طلاق به شوهر خود ميبخشد)رجوع نكرده باشد كه در طلاق خلع زن از شوهر كراهت دارد و مالي را به شوهر در قبال طلاق ميبخشد و طلاق مبارات طلاقي است كه اين كراهت از هر دو طرف باشد كه در اين صورت بموجب ماده 1147 قانون مدني ميزان وجهي كه داده ميشود نبايد بيشتر از حداكثر مهريه باشد در حالي كه در طلاق خلع اين امكان وجود داشت ولي طلاق رجعي طلاقي است كه زوج(مرد) ميتواند در ايام عده به طلاق خود رجوع نمايد.

در چه مواردی طلاق رجعی است؟

طلاق رجعي طلاقي است كه توسط زوج و با استفاده از حق دادن طلاق بموجب ماده 1133 قانون مدني كه ميفرمايد مرد ميتواند هر وقت بخواهد زن خود را طلاق دهد ، زن خود را طلاق بدهد و اين طلاق بموجب قانون ايران نيازمند ارائه هيچگونه دليلي نبوده و صرفاٌ با پرداخت حقوق مالي زن قابل انجام ميباشد.

آیا برای زن نیز چنین حقی در نظر گرفته شده است؟

براي زن حقي همانند ماده 1133 قانون مدني وجود ندارد وليكن بموجب قانون حمايت خانواده درصورتي كه توافق ميان زوجين باشد اين امكان بسهولت قابل انجام بوده و در غير اينصورت در صورت احراز دلايل قابل قبول زوجه و البته با تاييد مددكاران اجتماعي و البته با پذيرش قاضي مربوطه قابل انجام ميباشد. لازم به توضيح است كه اين امكان نسبتا دشوار ميباشد و حتي در مواردي عليرغم وجود مستندات و يا دلايل قويه ، دادگاه باز هم تقاضاي زوجه را مردود دانسته و شرايط احراز حق طلاق را كافي نميداند.

آیا می توان حق رجوع را اسقاط نمود؟

حق رجوع قابل اسقاط نميباشد. البته در طلاق خلعي كه زن حق رجوع به وجه يا مالي را در قبال طلاق بذل نموده است را دارد. در اينصورت و متعاقب رجوع زن در ايام عده مرد نيز ميتواند به طلاق خود رجوع نمايد و در صورتي كه در ايام عده زن به مابذل (مال بخشيده به مرد) رجوع نمايد و زوج نيز در اين ايام به طلاق رجوع ننمايد، در اينصورت زن ميتواند مطالبه آن مال بذل شده را از دادگاه بنمايد و ليكن مرد حق رجوع به طلاق را پس از آن ايام نخواهد داشت.

در طلاق رجعی تا زمانی که زن در عده است تکلیف چیست؟ به عبارت دیگر از چه حقوقی برخوردار است؟

در ايام عده (سه ماه از زمان وقوع طلاق) زن نميتواند با مرد ديگري ازدواج نمايد و اين مدت در خصوص زنان باردار تا پايان وضع حمل استمرار خواهد داشت و در اين ايام مرد مكلف به پرداخت نفقه و تهيه مسكن ميباشد و درصورتي كه در اين ايام مرد فوت بنمايد زن از او ارث خواهد برد

در صورت رجوع، آیا نیازی به ثبت رجوع می باشد؟ در صورت مثبت بودن پاسخ، عدم ثبت چه تبعاتی بدنبال دارد؟

بموجب ماده 38 قانون حمايت خانواده رجوع بايد در صورتجلسه طلاق ابطال و توسط سردفتر طلاق نوشته شود و  ثبت رجوع  بموجب ماده 645 قانون مجازات اسلامي الزامي بوده و درصورت عدم ثبت مرد محكوم به مجازات حبس تعزيري تا يكسال محكوم خواهد شد.

طلاق بائن چه مصادیقی دارد؟

همانگونه كه عرض شد طلاق بائن بر دو قسم ميباشد 1- طلاق خلع 2- طلاق مبارات

لطفاً در خصوص طلاق خلع توضیح بفرمایید.

توضيح داده شد

 طلاق مبارات به چه صورت است؟

طلاق توافقی چه تفاوتی با طلاق خلع و مبارات دارد؟

طلاق توافقي طلاقي است كه شرايط و روابط ميان زوجين از قبيل نحوه پرداخت حقوق مالي شامل مهريه ، نفقه، اجرت المثل و ... و حقوق غير مالي از قبيل حضانت فرزندان و نحوه و ميزان ساعات ملاقات ،قبل از ورود زوجين به دادگاه جهت اخذ گواهي عدم امكان سازش مشخص گرديده و غالبا دادگاه بر اساس اين شرايط و البته با در نظر گرفتن يكسري از امور از قبيل اخذ گواهي عدم بارداري و يا دوشيزه بودن يا نبودن زوجه و غيره اقدام به صدور گواهي عدم امكان سازش را مينمايد در حاليكه طلاق خلع و يا مبارات يك يا هردو طرف بدون داشتن هرگونه توافقي با يكديگر بصورت يكجانبه از دادگاه تقاضاي صدور گواهي عدم امكان سازش را نموده و دادگاه درصورت صلاحديد و با رعايت تشريفات خاص مندرج در قانون حمايت خانواده مبادرت به اينگونه گواهي را مينمايد.

کدام مرجع صلاحیت رسیدگی به طلاق را دارد؟

به موجب ماده يك قانون حمايت خانواده دادگاه صالح براي رسيدگي به طلاق را محاكم خانواده كه بصورت كاملا تخصصي رسيدگي مينمايند دانسته و نيز حسب ماده 24 قانون حمايت خانواده ثبت طلاق و ساير موارد انحلال نكاح و نيز اعلام بطلان نكاح يا طلاق در دفاتر اسناد رسمي ازدواج و طلاق پس از صدور گواهي عدم امكان سازش از سوي محاكم خانواده صرفا امكانپذير ميباشد.

لطفاً در خصوص محاسبه مهریه به نرخ روز توضیح دهید.

مهريه در صورتي كه بصورت سكه باشد و يا عين معين همانند آپارتمان و خودرو و غيره عينا بايد پرداخت گردد و در صورتي كه  بر اساس ريال(وجه رايج) باشد بر اساس شاخصي كه هر ساله ميزان آن اعلام ميگردد براي سالي كه مطالبه ميگردد محاسبه گرديده و قابل پرداخت ميباشد

 و در پایان.

اميدوارم خانواده ها نسبت به بالا بردن سطح فكري فرزندان خود و نيز دادن ارشادات مناسب كوشا بوده و در انتخاب همسراني متناسب با شئونات خانوادگي و عقيدتي و اقتصادي فرزندانشان دقت نموده و در صورت بروز مشكلات در صورت عدم امكان راهنماييهاي مناسب و موثر از متخصصان امر استفاده نمايند و نيز از متوليان امر شامل قوه محترم مجريه و قوه محترم مقننه و وزارت محترم ورزش و جوانان تقاضا داشته تا با اتخاذ تدابيري كه باعث بالا رفتن آگاهي جوانان و نيز تصويب قوانين حمايتي خصوصا براي بانوان آسيب ديده از طلاق ميباشند اهتمام ورزيده و نيز از قوه محترم قضائيه نيز به دليل حساسيت و نياز به توجه خاص در اين امر تقاضا داشته تا قضاتي متخصص را در اين امر تربيت نمايند تا  درصورت بروز اين مسائل باعث مشاهده تصميمات مدبرانه و غير شخصي باشيم.